Error message

Notice: Undefined offset: 1 in counter_get_browser() (line 70 of /home/pshoolvn/domains/pschool.vn/public_html/sites/all/modules/counter/counter.lib.inc).

Vĩnh biệt Giáo sư Hoàng Tụy- Cây đại thụ của Toán học Việt Nam

(Nhịp cầu văn hóa):  GS. Hoàng Tụy sinh ngày 7.12.1927, quê tại làng Xuân Đài, thị xã Điện Bàn, Quảng Nam. Ông là người đã phát minh ra phương pháp "lát cắt Tụy" (Tuy's cut) và được coi là cột mốc đầu tiên đánh dấu sự ra đời của một chuyên ngành toán học mới, lý thuyết tối ưu toàn cục (global optimization).

Ông sinh năm 1927 ở làng Xuân Đài (nay là Điện Quang, Điện Bàn, Quảng Nam), trong một gia đình nghèo của một dòng họ giàu truyền thống nho học và yêu nước, dòng họ đã sinh ra Hoàng Diệu, vị Tổng đốc đã tuẫn tiết khi thành Hà Nội thất thủ năm 1882.

Năm 15 tuổi, ông phải nghỉ học một năm vì ốm nặng. Nhưng thật trớ trêu, tai hoạ đó có lẽ lại là điều may mắn cho Ông: vì không thể theo học trường công, Ông phải học ở một trường tư thục, mà chủ yếu là phải tự học. Nhờ thế, Ông đã học xong trước chương trình và thi tốt nghiệp sớm được một năm!

Sau khi nhận được bằng Tú tài phần I, việc học của Ông lại bị gián đoạn vào những tháng đầu sau Cách mạng tháng Tám 1945.

Trở lại Huế tháng 2 năm 1946, chỉ trong vòng 3 tháng, Ông đã tự học và đỗ đầu trong kì thi lấy bằng Tú tài phần II. Ngay từ thời đó và cho đến tận bây giờ, ý chí và khả năng tự học phi thường của Ông vẫn làm người ta phải ngạc nhiên.

Mùa hè năm 1946, Ông đi dạy tư kiếm tiền để ra Hà Nội học đại học. Nhưng rồi được vài tháng thì việc học lại gián đoạn, khi cuộc kháng chiến toàn quốc bùng nổ. Ông trở về quê, làm giáo viên trung học ở vùng tự do Liên khu Năm; viết cuốn sách giáo khoa Hình học nổi tiếng. Cuốn sách được in ở một nhà in kháng chiến, và theo ý kiến một số nhà toán học nước ngoài, rất có thể là cuốn sách toán đầu tiên trên thế giới được xuất bản bởi một Chính phủ đang kháng chiến!

Năm 1956, GS. Hoàng Tụy bắt đầu giảng dạy tại Trường đại học Sư phạm và Trường đại học Tổng hợp Hà Nội cho tới năm 1968. Theo GS. Hoàng Tụy, những năm ở Trường đại học Tổng hợp Hà Nội là thời kỳ nghiên cứu khoa học hiệu quả nhất của ông. Giai đoạn đó cũng chứng kiến sự chuyển hướng của Hoàng Tụy từ nghiên cứu lý thuyết (giải tích hàm) sang nghiên cứu ứng dụng (quy hoạch tối ưu) nhằm đáp ứng nhu cầu của đất nước. Trong công bố năm 1964 trên "Báo cáo của Viện Hàn lâm khoa học Liên Xô", Hoàng Tụy là người đầu tiên khảo sát các bài toán quy hoạch lõm (trước đó các bài toán quy hoạch chỉ xét trường hợp "lồi") và đưa ra phướng pháp xử lý sau này mang tên ông, lát cắt Tụy. Nghiên cứu của ông mở đường cho việc tiếp cận hiệu quả bài toán tối ưu toàn cục.
 Năm 1964, ông đã phát minh ra phương pháp "lát cắt Tụy" (Tuy's cut) và được coi là cột mốc đầu tiên đánh dấu sự ra đời của một chuyên ngành toán học mới: Lý thuyết tối ưu toàn cục (global optimization). Vào tháng 8/1997, Viện Công nghệ Linköping (Thụy Điển) đã tổ chức hội thảo quốc tế với chủ đề "Tìm tối ưu từ địa phương đến toàn cục" để tôn vinh GS Hoàng Tụy, "người đã có công trình tiên phong trong lĩnh vực tối ưu toàn cục và quy hoạch toán học tổng quát" và nhân dịp giáo sư tròn 70 tuổi.

 

Năm 2007, ông cùng các cộng sự thành lập Viện Nghiên cứu Phát triển IDS mà ông là Chủ tịch Hội đồng Viện, chuyên nghiên cứu các vấn đề liên quan đến các chính sách, chiến lược, kế hoạch phát triển cho các cơ quan nhà nước và các tổ chức kinh tế xã hội.

 Tháng 12/2007, một hội nghị quốc tế về "Quy hoạch không lồi" đã được tổ chức ở Rouen, Pháp để ghi nhận những đóng góp tiên phong của GS Hoàng Tụy cho lĩnh vực này nói riêng và cho ngành Tối ưu Toàn cục nói chung nhân dịp ông tròn 80 tuổi.

Tháng 9/2011, ông là người đầu tiên nhận được giải thưởng Constantin Caratheodory do Đại hội Quốc tế Tối ưu Toàn cục đề xướng cho những đóng góp tiên phong và nền tảng trong lĩnh vực này.

GS Hoàng Tụy qua đời ở tuổi 92
Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc mừng sinh nhật lần thứ 90 của GS Hoàng Tuỵ tại Viện Toán học Việt Nam. Ảnh: VGP

Ông đã có trên 100 công trình đăng trên các tạp chí có uy tín quốc tế về nhiều lĩnh vực khác nhau của toán học; là tổng biên tập của 2 tạp chí toán học tại Việt Nam (1980-1990), ủy viên ban biên tập của 3 tạp chí toán học quốc tế.

Với nhiều thành tựu xuất sắc, GS Hoàng Tụy được trao các danh hiệu như tiến sĩ danh dự Trường ĐH Linköping, Thụy Điển (1995); Giải thưởng Hồ Chí Minh đợt I (1996); Giải thưởng Phan Châu Trinh (2010); Giải thưởng Constantin Carathéodory (2011).

Theo tạp chí MathReview, tạp chí bình luận toán học của Hội Toán học Hoa Kỳ, Hoàng Tụy công bố công trình khoa học đầu tiên năm 1959 và công bố công trình cuối cùng năm 2018. Trọn 60 năm cuộc đời, 168 công bố của ông đã có hơn 900 tác giả trích dẫn, nhiều nhất trong số các tác giả Việt Nam. Ảnh hưởng của ông trong khoa học chắc chắn vẫn còn lâu dài sau khi ông mất đi. Còn các nhà toán học Việt Nam chắc chắn sẽ vẫn nhớ tới ông như một người thầy, người truyền cảm hứng, người tạo điều kiện cho toán học Việt Nam phát triển.
 

BÌNH LUẬN